Zwerver, Fastnet Race 1961

Fastnet Rock                                                                                                                                                                                                                     Eigenlijk is het maar een stipje op de kaart, de Fastnet Rock. Een klomp graniet met een vuurtoren, onderaan het uiterste puntje van Ierland. Maar voor de klassieke zeezeilers is het een magisch begrip. Win je eenmaal de Fastnet Race, dan wacht de bemanning en het schip ‘eeuwige’ roem! In de lange en harde geschiedenis van deze zeilrace is het maar twee Nederlandse schepen gelukt de eerste prijs te behalen. Eén keer in 1937 door de “Zeearend” van Cees Bruynzeel en de tweede keer, in 1961, door de “Zwerver” van eigenaar-kapitein Otto van der Vorm. Het was een loodzware wedstrijd, waarbij de “Zwerver” door de stikdonkere nacht donderde bij windkracht 7. Er werd een gemiddelde gehaald van 10 knopen bij halve wind. Een ander schip ging tijdens die nacht tweemaal helemaal plat en lag ruim 5 uur bijgedraaid. Kort voor het einde van de zeilrace viel de wind bijna helemaal weg, maar nadat op 9 augustus de finish was gepasseerd, werd het iedereen al snel duidelijk dat de “Zwerver” geschiedenis had geschreven…

Ontwerp
Het schip was een ontwerp van Sparkman & Stephens Inc uit New York. De Rotterdamse opdrachtgever had het beroemde ontwerpbureau maar één opdracht gegeven: ontwerp een schip dat wedstrijden zal winnen. Zo ontstond ontwerp nr. 1142, getekend door Olin Stephens, de oudste van de twee broers die al sinds 1929 een vloot van bekende zeil- schepen hadden ontworpen.

Het werd een mahoniehouten zeiljacht met gegalvaniseerde spanten, het was dus composiet gebouwd. De “Zwerver” was torenkotter getuigd, de zeilen kwamen uit Engeland en waren gemaakt door Ratsey & Lapthorn. De lengte over alles was 17.36 meter, de breedte 3.58 en de diepgang 2.45 meter.

De Vlijt
Op 21 juli 1955 begonnen Henk Eemstra en Andries de Blaey op scheepswerf “De Vlijt” van de gebroeders De Vries met het werk op de spantenvloer. Op zaterdag 30 juni 1956, volgde de tewaterlating. Nu kwam het moment van de waarheid, zowel voor de ontwerper als de werf: waren ze in geslaagd om een absolute topper te bouwen? De ‘Zwerver” was een van de laatste grote houten zeiljachten die nog min of meer op de traditionele manier was gebouwd. Kort hierna deden allerlei moderne materialen en technieken hun intrede waardoor grote veranderingen ontstonden.

Wedstrijdzeilen
De “Zwerver” bleek snel te zijn. De eerste de beste grote zeilwedstrijd, de Holland – Harwich Race, werd met overmacht gewonnen. Het zeilschip had zijn kwaliteiten bewezen en zou dat in de loop van de jaren nog dikwijls doen. Zo werd de “Zwerver” in de volgende jaren eerste bij wedstrijden zoals de Brittania Cup en de Noordzee Race. Met als hoogtepunt natuurlijk het jaar 1961 toen de Fastnet Race gewonnen werd. Zeezeilers die later bekend werden, bijvoorbeeld Wim Coolhaas, zeilden als bemanning aan boord van de “Zwerver”. Overigens ontbreekt hij op de foto hieronder.

Restauratie
Eigenaar Otto van der Vorm verkocht de “Zwerver” in 1977 waarna ze werd omgebouwd tot charterschip langs de Turkse kusten. Ongeveer twintig jaar lang was dit het lot dat de vroegere oceaanracer moest dragen. Het schip werd in Turkije weinig rust gegund, maar ze kon het hebben. Zo ging dit door totdat een Nederlandse zakenman haar omstreeks 1998 kocht en weer terug naar Nederland bracht. Een vroegere schipper van de “Zwerver”, Arjen Bouwmeester, was inmiddels een restauratiewerf begonnen en hij kreeg de opdracht om het zeilschip weer in oude luister te herstellen. Dat lukte hem en sindsdien is het zeiljacht overal ter wereld te bewonderen. Het zeilt weer wedstrijden in klassieke zeilraces en steeds verbaast men zich erover hoe sierlijk ze nog altijd is en vooral, hoe snel ze nog altijd zeilt! Uitgebreide reportages met prachtige zeilfoto’s verschijnen tegenwoordig regelmatig in alle bekende watersportbladen over de hele wereld.

Vakmensen
Het was een historisch moment toen in de zomer van 2000 tijdens een wedstrijd de toen 93 jarige Olin Stephens als passagier aan boord van de “Zwerver” meezeilde. Als een meeuw scheerde het volgetuigde zeilschip dat hij 46 jaar eerder had ontworpen over de zee bij het eiland Wight. Misschien dacht hij nog even terug aan de scheepswerf in Aalsmeer waar hij in november 1954 samen met de opdrachtgever Van der Vorm uitgebreid gesproken had met de broers Henk en Joh. de Vries. Ze moeten toen al gevoeld hebben dat zij de beste vakmensen op hun werf’ hadden om deze legende vorm te geven. En dat is ze gelukt, de geschiedenis van de “Zwerver” heeft het bewezen.